Tüp Bebek tedavisi için başvuran çiftlerde, erkek üreme hücresi olan sperme dair inceleme, değerlendirme ve tedavi amaçlı hazırlık işlemleri Androloji laboratuvarı tarafından yürütülmektedir
Rutin Androloji laboratuvarı işlemleri için öncelikle erkekten mastürbasyon yoluyla semen(ejakulat) örneği alınması gerekmektedir. Hastanın bu şekilde ejakülat vermesinin mümkün olmadığı durumlarda;
- İçerisinde sperm öldürücü kimyasallar içermeyen özel prezervatifler kullanılarak cinsel ilişki yoluyla,
- Elektroejakulasyon olarak adlandırılan, erkek cinsel organının uygun dozda elektrik sinyalleri ile uyarılması yoluyla boşalma sağlayan cihazların kullanımıyla,
- Halk arasında kuru boşalma denilen (Retrograd Ejakülasyon) durumlarda, semen boşalma esnasında mesaneye boşalmaktadır. Bu durumda boşalmadan hemen sonra alınan idrar örneği içerisindeki sperm hücreleri değerlendirilir
- Semen örneğinin dışarı çıkmasını engel olacak şekilde sperm kanallarında herhangi bir tıkanıklık olması halinde, testislerde olgunlaşmış spermlerin toplandığı epididimis bölgesinden enjektör ile örnek alınması yoluyla,
- Azoospermi, semen örneğinde sperm bulunmaması ya da sperm kanallarındaki tıkanıklık ya da sperm hücre üretiminin azaldığı durumlarda TESE veya TESA yöntemleri ile testis dokusundan parça alınarak ya da aspirasyon ile sperm elde edilebilmektedir. Bu işlem için ideal zamanlama hastanın eşinin yumurtalarının toplanacağı zaman ile eş zamanlı uygulamalardır.
Semen analizi infertil çiftlerde, erkek üreme potansiyelini değerlendirmek amacıyla ilk olarak başvurulan testtir ve ejakülatın aşağıdaki parametreleri değerlendirilir
Semen hacmi ve pH ve akışkanlığının değerlendirilmesi
Sperm sayısı , hareketliliği ve morfolojisi (şekilsel özellikleri)
Semen analizi için kullanılacak sperm örneği 2-8 günlük cinsel perhiz sonrası alınmaktadır. Bu süre uygun sperm sayı/canlılık oranının elde edilebilmesi bakımından önemlidir. İki günden az cinsel perhiz düşük sayıda sperm hücresinin görülmesine, 8 günden fazla cinsel perhiz ise hareketliliğin azalmasına neden olmaktadır
Semen analizi sonuçları, WHO(World Health Organization-Dünya Sağlık Örgütü) tarafından belirlenen standartlara göre yorumlanır, Normal Değerler
- Hacim – 1.5 mL
- pH – <8.0
- Sperm Sayısı – 15 milyon sperm/mL
- Toplam sperm sayısı – 39 milyon sperm/ejakulat
- Morfoloji – %4 normal şekilli sperm , Kruger Strict kriterlerine göre
- Vitalite – %58 canlı sperm
- İleri hareketlilik – %32
- Toplam hareketlilik – %40
- Lökosit – <1 milyon/mL
- İmmatür germ hücre – <1 milyon/mL
normal yoldan gebelik elde edilebilmesi için gerekli minimum eşik değerler olarak tanımlanmıştır.
Semen analizinin yeterli olmadığı durumlarda ek testler yapılablir
Özel Semen Analiz testleri:
- Semen biyokimyası: Semen içerisinde fruktoz seviyesinin ölçümü amacıyla uygulanan testler, seminal kanallarda mevcut olabilecek tıkanıklıkların tesbiti açısından yol gösterici olabilmektedir.
- Semen kültürü: Semen örneğindeki olası bir enfeksiyonun tesbiti için kullanılmaktadır.
- Sperm fonksiyon testleri: Spermin dölleme kabiliyetini ölçmeye yönelik testlerdir
- Akrozom reaksiyon testi
- ROS (Reactive Oxygen Species) ölçümü
- HBA (Hyaluronan Bağlanma Testi)
- Son yıllarda sperm dölleme kapasitesi ile ilgili en gelişmiş testtir. Olgunlaşmış spermlerin Hyalüronan a bağlanması ile değerlendirilir. Hareketli spermler içerisinde bağlanmış sperm oranı dölleme kapasitesi ile ilgili bilgi verir. Kabul edilen değer %65 ve üzerinde bağlanmanın olmasıdır.
Genetik testler:
- Periferik karyotip analizi: Sayısal kromozom analizidir. Özellikle fazla ya da eksik kromozom tespiti (47XXY Klinefelter sendromu v.b.) için uygulanır.
- Y kromozomu mikrodelesyonları: Y kromozomu üzerinde bulunan AZFa ve AZFb olarak tanımlanan bölgelerin yokluğu v.b. tanıları için uygulanır. Özellikle daha önce TESE / TESA yapılan hastaların tekrar bu operasyonu geçirmesi kararı için kullanılır.
Hormonal(endokrin) testler:
Sperm üretimini düzenleyen testosteron, LH, FSH ve AMH hormonlarının kandaki seviyelerinin ölçümü.
Sperm Hazırlık Yöntemleri:
Androloji laboratuvarında sperm hazırlığı, sperm hücrelerinin ejakülat sıvısından (meni) uzaklaştırılıp hücrelerin izole edilmesi için uygulanır.
Swim-up yöntemi Dölleme kabiliyetini arttırmaya yönelik kültür sıvılarının içerisine sperm hücrelerinin yüzdürülerek ayrıştırılması.
Gradient yöntemi Mikroskopik boyutlarda silicon gel partikülleri içeren hazır solüsyonlar kullanılarak ejakülat’ın filtre edilmesidir.
PICSI / SpermSlow ile sperm seçimi Olgun ve DNA kırıkları olmayan spermlerin seçim yöntemidir. Gelişimini tamamlamış olgun spermlerin Hyalüronan a bağlanması ile tanımlanır. Bağlı olan spermlerin döllenme için kullanılması ile hem döllenme hem de kaliteli embriyo gelişimini sağlamak mümkündür.
Microchip (Mikroçip) yöntemi Özellikle son dönemlerde popüler olarak uygulanan ve spermlerin sadece hareket ve normal şekilde olanlarının değil aynı zamanda DNA olgunluğunu sağlamış spermlerin de ayrıştırıldığı yöntemdir. Yapılan çalışmalarda özellikle daha önce gebelik başarısızlığı yaşanan uygulamalarda gebelik oranlarının bu yöntemle seçilen spermler kullanıldıktan sonra arttığı gösterilmiştir.
